วันไหว้พระจันทร์ 2567 ตรงกับวันที่ 17 กันยายน 2567
เทศกาลวันไหว้พระจันทร์ เป็นเทศกาลที่สำคัญในวัฒนธรรมจีนซึ่งจัดขึ้นในช่วงกลางฤดูใบไม้ร่วงเพื่อเฉลิมฉลองการเก็บเกี่ยวพืชผล เทศกาลนี้จะมีขึ้นในคืนวันเพ็ญ เดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติของจีน ในวันนี้ ชาวจีนจะร่วมกันไหว้ดวงจันทร์ในเวลากลางคืน รับประทานขนมไหว้พระจันทร์ และชมพระจันทร์เต็มดวงที่เชื่อว่าจะมีความสว่างไสวเป็นพิเศษในคืนวันไหว้พระจันทร์

ขนมไหว้พระจันทร์

นอกจากนี้ยังมีขนมชนิดหนึ่งที่ทุกคนคุ้นเคยกันดีในเทศกาลนี้ เรียกว่า “ขนมไหว้พระจันทร์” ค่ะ ขนมนี้มีลักษณะกลมคล้ายขนมเค้ก ทำจากแป้งเนียนนุ่มและมีไส้หลากหลายเป็นธัญพืช ไม่ว่าจะเป็นไส้เมล็ดบัว ไส้ถั่วแดง หรือไส้ทุเรียน ขนมไหว้พระจันทร์นี้ไม่เพียงแค่ใช้ในการเซ่นไหว้ดวงจันทร์เท่านั้นนะคะ แต่ยังเป็นของหวานที่ทุกคนรอคอยที่จะรับประทานกันในวันสำคัญนี้ด้วย

แต่ลูกศิษย์ที่รักรู้ไหมคะ ว่าประวัติความเป็นมาของขนมไหว้พระจันทร์ และเทศกาลนี้มีที่มาที่ไปอย่างไรบ้าง? จริงๆ แล้วเทศกาลวันไหว้พระจันทร์นี้มีรากฐานที่ลึกซึ้งในวัฒนธรรมจีนค่ะ เป็นวันที่เฉลิมฉลองกลางฤดูใบไม้ร่วงเพื่อขอบคุณดวงจันทร์ที่คอยเฝ้าดูแลและนำพาความอุดมสมบูรณ์มาสู่พืชผลของเรา ดังนั้นการไหว้ดวงจันทร์และการกินขนมไหว้พระจันทร์จึงเป็นสัญลักษณ์แห่งความสามัคคีและการรวมตัวของครอบครัวในช่วงเวลาที่ดวงจันทร์สว่างไสวที่สุดค่ะ
 

ประวัติของวันไหว้พระจันทร์

วันไหว้พระจันทร์มีประวัติที่ยาวนานและน่าสนใจมากเลยค่ะ เชื่อกันว่ามีมาตั้งแต่สมัยราชวงศ์ฮั่น ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ชาวจีนให้ความสำคัญกับดวงจันทร์เป็นอย่างมากค่ะ ในสมัยนั้น ชาวจีนมีความเชื่อว่าดวงจันทร์เป็นเทพธิดาที่ประทานความอุดมสมบูรณ์ให้กับชาวนา ช่วยให้พืชผลในไร่นาเจริญงอกงามดี มีผลผลิตที่สมบูรณ์และมากมาย

ดังนั้น ชาวจีนจึงมีการไหว้พระจันทร์เพื่อขอพรให้พืชผลอุดมสมบูรณ์ในช่วงคืนวันเพ็ญ เดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติ เชื่อว่าพระจันทร์จะสว่างไสวและมีพลังศักดิ์สิทธิ์เป็นพิเศษในวันไหว้พระจันทร์นี้ ชาวบ้านจะจัดเตรียมขนมไหว้พระจันทร์ และผลไม้มงคลต่าง ๆ เพื่อถวายบูชาต่อดวงจันทร์ ขอให้ครอบครัวมีความเจริญรุ่งเรือง พืชผลเก็บเกี่ยวได้อย่างเต็มที่ และนำพาความมั่งคั่งมาสู่บ้านเรือนค่ะ


 

เทศกาลไหว้พระจันทร์จัดขึ้นในทุกๆ ปีในวันที่ 15 เดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติของจีน ซึ่งถือเป็นวันที่ดวงจันทร์สว่างไสวและงดงามที่สุด ในวันนี้ ทุกครัวเรือนจะเตรียมขนมไหว้พระจันทร์มาเซ่นไหว้พระจันทร์ พร้อมกับการชมพระจันทร์เต็มดวงไปพร้อมๆ กัน จนกลายเป็นประเพณีที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน

แต่ลูกศิษย์ที่รักรู้ไหมคะว่า ประเพณีการรับประทานขนมไหว้พระจันทร์นี้มีเรื่องราวที่ลึกซึ้งยิ่งกว่านั้นค่ะ!

ย้อนกลับไปในสมัยที่ชาวมองโกลเข้ามาปกครองแผ่นดินจีน ช่วงเวลานั้นชาวจีนต้องทนทุกข์จากการถูกกดขี่และทำร้ายอย่างโหดเหี้ยม ทหารมองโกลถูกส่งไปประจำอยู่ในบ้านของชาวจีนครอบครัวละหนึ่งคน เพื่อควบคุมและดูแลชาวจีนอย่างใกล้ชิด และยังทำการก่อกรรมทำชั่วต่อชาวจีนอีกด้วย ทำให้ชาวจีนขุ่นเคืองใจเป็นอย่างมาก


 

ท่านหลิวปั๋วเวิน ได้คิดวิธีที่ชาญฉลาดขึ้นมาเพื่อก่อการปฏิวัติโดยการสอดข้อความลงในขนมไหว้พระจันทร์ค่ะ ข้อความนี้เรียกร้องให้ชาวจีนทุกคนร่วมมือกันสังหารทหารมองโกลที่ประจำอยู่ในบ้านของตนในคืนวันเพ็ญเดือนแปด เมื่อชาวจีนซื้อขนมไหว้พระจันทร์มาแล้วพบข้อความนี้ ก็ช่วยกันกระจายข่าวสารและร่วมมือกันก่อการปฏิวัติโดยพร้อมเพรียงกัน จนสามารถโค่นล้มอำนาจการปกครองของมองโกลได้สำเร็จ

เหตุการณ์นี้ทำให้การรับประทานขนมไหว้พระจันทร์ในเทศกาลวันไหว้พระจันทร์มีความหมายที่สำคัญและลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น กลายเป็นสัญลักษณ์แห่งการเฉลิมฉลองชัยชนะและความสามัคคีของชาวจีนในการต่อสู้เพื่ออิสรภาพค่ะ

ความหมายของไส้ขนมไหว้พระจันทร์

ขนมไหว้พระจันทร์ในปัจจุบันได้ถูกดัดแปลงให้มีรสชาติและรูปร่างหน้าตาที่หลากหลายและทันสมัยมากขึ้น ลูกศิษย์ที่รักเคยสงสัยไหมคะว่าทำไมขนมไหว้พระจันทร์ถึงต้องเป็นทรงกลม? คำตอบก็คือ ขนมไหว้พระจันทร์นั้นเป็นขนมที่ใช้ในการไหว้ดวงจันทร์ ซึ่งตามความเชื่อของชาวจีน ขนมที่ใช้ไหว้ดวงจันทร์จะต้องมีลักษณะกลมคล้ายดวงจันทร์ เพื่อสื่อถึงความสมบูรณ์และความกลมเกลียวของครอบครัวนั่นเองค่ะ

ส่วนผสมของขนมไหว้พระจันทร์นั้นทำจากแป้งที่เนียนนุ่มและห่อหุ้มไส้ที่หลากหลายไว้ภายใน ซึ่งไส้ขนมไหว้พระจันทร์นี่แหละค่ะที่เป็นเอกลักษณ์และความพิเศษที่แตกต่างกันออกไป ขนมไหว้พระจันทร์แบบต้นตำรับส่วนใหญ่จะมีไส้ที่ทำจากธัญพืช เช่น ทุเรียนกวนที่หวานมัน เมล็ดบัวที่หอมกรุ่น แมคคาเดเมียที่กรุบกรอบ หรือพุทราจีนที่หอมหวาน ขนมเหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงแค่ขนมหวานธรรมดาเท่านั้น แต่ยังมีความหมายทางวัฒนธรรมและความเชื่อที่ลึกซึ้งด้วยค่ะ

ในปัจจุบัน ขนมไหว้พระจันทร์ยังถูกพัฒนาขึ้นมาในหลายรูปแบบ ทั้งรสชาติและไส้ที่แปลกใหม่เพื่อให้เหมาะกับรสนิยมของคนรุ่นใหม่ ไม่ว่าจะเป็นไส้ชาเขียวที่หอมสดชื่น ไส้อัลมอนด์ที่หอมมัน หรือไส้ช็อกโกแลตที่หวานเข้มข้น ทุกไส้ล้วนแต่เพิ่มความสนุกและความอร่อยให้กับการเฉลิมฉลองวันไหว้พระจันทร์ในยุคสมัยใหม่ค่ะ

ขนมไหว้พระจันทร์มีไส้อะไรบ้าง

ขนมไหว้พระจันทร์มีลักษณะเป็นขนมทรงกลม ที่สามารถใส่ไส้ได้หลากหลายมากค่ะ ขนมแบบดั้งเดิมนั้นจะนิยมใช้เป็นไส้ธัญพืชและผลไม้กวนหลากหลายชนิด เช่น ทุเรียนกวนที่หอมหวาน เมล็ดบัวที่ละเอียดเนียน และถั่วกวนต่างๆ ที่มีรสชาติกลมกล่อม ไส้เหล่านี้มักทำจากผลไม้หรือธัญพืชที่ผ่านการแปรรูปเพื่อให้เก็บไว้ได้นาน และยังคงรสชาติอร่อยอีกด้วยค่ะ



ในปัจจุบัน ขนมไหว้พระจันทร์ได้ถูกดัดแปลงให้มีความหลากหลายมากยิ่งขึ้น เพื่อตอบสนองต่อรสนิยมของคนรุ่นใหม่ เราจึงได้เห็นไส้ขนมที่แปลกใหม่และน่าสนใจมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นไส้เนื้อสัตว์อย่างไส้หมูแฮมที่หอมมัน ไส้ไข่เค็มที่หวานมันเป็นเอกลักษณ์ หรือไส้หมูแดงและหมูหยองที่มีรสชาติหวานเค็มกำลังดี ขนมไหว้พระจันทร์เหล่านี้ทำให้การเฉลิมฉลองเทศกาลไหว้พระจันทร์เต็มไปด้วยสีสันและความสนุกสนานค่ะ

ขั้นตอนพิธีการไหว้พระจันทร์

พิธีไหว้พระจันทร์เป็นพิธีที่จัดขึ้นกลางแจ้ง โดยจะเริ่มหลังจากพระอาทิตย์ตกดินหรือในช่วงหัวค่ำ เมื่อเห็นดวงจันทร์ขึ้นมาแล้ว เราก็สามารถเริ่มทำพิธีได้ทันทีค่ะ การตั้งโต๊ะสำหรับไหว้พระจันทร์นั้นต้องจัดเตรียมให้เรียบร้อยก่อนที่ดวงจันทร์จะลอยสูงเกินขอบฟ้า และเก็บโต๊ะไหว้ก่อนที่พระจันทร์จะเลยหัวไปหรือเมื่อเทียนดอกใหญ่ที่จุดไว้ดับลง

สถานที่สำหรับทำพิธีไหว้พระจันทร์นั้นสามารถเป็นลานบ้านหรือดาดฟ้าก็ได้ค่ะ ที่สำคัญคือเป็นพื้นที่ที่สามารถมองเห็นท้องฟ้า และดวงจันทร์ได้ชัดเจน เพื่อให้บรรยากาศมีความเงียบสงบและเหมาะสมกับการทำพิธี
 

ของไหว้ประกอบไปด้วย

1 น้ำชาหรือใบชา 4 ถ้วย
2 อาหารเจ 4 อย่าง เช่น วุ้นเส้น, ดอกไม้จีน, เห็ดหูหนู, เห็ดหอม, ฟองเต้าหู้ เป็นต้น
3 ขนมหวาน 4 อย่าง เช่น ขนมไหว้พระจันทร์ ขนมเปี้ยะ สาคูแดง 4 ถ้วย ขนมโก๋สีขาว
4 ผลไม้ 4 อย่าง ควรเป็นผลไม้ที่เป็นมงคล เช่น 
- ทับทิม ที่มีเมล็ดมากมาย หมายถึง การมีลูกเต็มบ้าน หลานเต็มเมือง
- แอปเปิ้ล หมายถึง ความสงบสุข สันติ
- ส้มโอ หัวเผือก
- องุ่น หมายถึง มีแต่ความเพิ่มพูน
- ส้ม หมายถึง เป็นสิ่งมหามงคล
- สาลี่ หมายถึง มีแต่เรื่องดีๆ สิ่งดีๆ เข้ามาในชีวิต

5 ดอกไม้สด 1 คู่ ธูป 3 ดอก หรือ 5 ดอก เทียน 1 คู่ และกระถางธูป

6 ของใช้ส่วนตัวของผู้หญิง เช่น ชุดเครื่องแป้ง เครื่องสำอาง เครื่องประดับ เครื่องแต่งกายของผู้หญิง
7 โคมไฟ เพื่อให้มีชีวิตที่สว่างไสว
8 อ้อย 1 คู่ สำหรับทำเป็นซุ้ม

9 กระดาษไหว้พระจันทร์ กระดาษเงิน กระดาษทอง เช่น ค้อซี, กอจี๊, เนี้ยเก็ง, โป๊ยเซียนตี่เอี๊ย คือ กระดาษเงินกระดาษทอง, เนี้ยเพ้า คือ ชุดเจ้าแม่พระจันทร์
จากนั้นนำของทั้งหมดมาจัดวาง เริ่มจากการตั้งโต๊ะ มีซุ้มประตูที่ทำจากต้นอ้อยผูกโคมไฟไว้กับต้นอ้อยให้สวยงาม วางกระถางธูป เทียนไว้ด้านหน้าสุด ดอกไม้วางไว้สองข้าง ผลไม้จัดตามความสวยงาม ส่วนขนมไหว้พระจันทร์ที่จัดเรียงเป็นชั้น วางขนมโก๋ และขนมหวานต่างๆ รอบโต๊ะวางประดับประดาด้วยกระดาษลวดลายที่มี อย่างไรก็ดีการจัดตั้งโต๊ะนั้นไม่ตายตัวเสมอไป แล้วแต่ใครมีวิธีการที่ต่างกันไปเน้นความสวยงามเป็นหลัก จากนั้นก็ไหว้อธิษฐานขอพรต่อพระจันทร์

บทสวดไถ่อิมแชกุงเสี่ยเก็ง “พระคัมภีร์แม่พระจันทร์”

ไถ่ อิม ผ่อ สัก เฮี่ยง ตัง ไล๊
โชย เต๊ง ตี่ เง็ก กิ๋ว เต่ง ไค
จับ บ